Art. 228 rozdz. XI Konstytucji RP stanowi: W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.
Stan wyjątowy powoduje ograniczenia niektórych praw i swobód obywatelskich. Częściowo lub całkowicie mogą zostać zawieszone następujące prawa:
wolności osobistej;
nietykalności mieszkania;
wolności prasy;
tajemnicy korespondencji;
prawa koalicji, zgromadzania się zawiązywania stowarzyszeń.
Stan wyjątkowy wprowadza się na określonym terenie w określnym czasie. Nie może być on dłuższy niż 90 dni, chyba, że sejm wyrazi zgodę na jego przedłużenie maksymalnie o 60 dni. Możliwość taka występuje tylko raz.
Zgodnie z Konstytucją RP: W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzanewybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory prezydenta RP, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.
Jednakże stan wyjątkowy nie może ograniczać następujących obszarów wolności i praw:
godności człowieka;
obywatelstwa;
ochrony życia;
humanitarnego traktowania;
ponoszenia odpowiedzialności karnej;
dostępu do sądu;
dóbr osobistych;
sumienia i religii;
prawo petycji;
rodzina i dziecko.
Ograniczenia te stosuje się odpowiednio wobec osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze objętym stanem wyjątkowym.
W czasie stanu wyjątkowego możliwe jest użycie oddziałów i pododdziałó wojska.
