Bezczynność organu administracyjnego stanowi poważne naruszenie zasad rzetelnegodziałania administracji publicznej, wynikających z przepisów kodeksu postępowaniaadministracyjnego (k.p.a.). Polega na braku podjęcia przez organ wymaganych działań wokreślonym przez prawo terminie, co może prowadzić do naruszenia praw strony. Poniżejprzedstawiamy najważniejsze aspekty związane z bezczynnością, procedurę jej zgłaszaniaoraz dostępne środki ochrony prawnej.

Czym jest bezczynność organu administracyjnego?

Zgodnie z art. 35 § 1–3 k.p.a., organy administracji publicznej są zobowiązane dozałatwiania spraw w sposób sprawny i terminowy, w określonych przez przepisy terminach:1. Zasada ogólna: Sprawy powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki.2. Sprawy wymagające niezwłoczności: Niezwłocznie załatwiane są sprawy, któremożna rozstrzygnąć na podstawie dowodów dostarczonych przez stronę, faktówpowszechnie znanych, znanych z urzędu organowi lub możliwych do ustalenia napodstawie danych będących w posiadaniu organu.3. Sprawy wymagające wyjaśnień i odwoławcze: W przypadku spraw wymagającychpostępowania wyjaśniającego lub rozpatrywanych w trybie odwoławczym, termin ichzałatwienia wynosi 1 miesiąc, chyba że sprawa jest szczególnie skomplikowana,wówczas termin ten wynosi 2 miesiące od dnia wszczęcia postępowania.4. Postępowania uproszczone: Sprawy w postępowaniach uproszczonych powinnybyć rozstrzygnięte niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dniawszczęcia postępowania.W sytuacji, gdy organ nie jest w stanie załatwić sprawy w przewidzianym terminie, zgodnie zart. 36 § 1 k.p.a., jest on zobowiązany do powiadomienia stron postępowania o przyczynachopóźnienia oraz wskazania nowego terminu załatwienia sprawy. Takie zawiadomienie musimieć formę pisemnego postanowienia.Bezczynność różni się od przewlekłości postępowania. W przypadku bezczynności organ niepodejmuje żadnych działań, natomiast przewlekłość dotyczy sytuacji, w której działania sąprowadzone w sposób wolny i nieefektywny.

Działania podejmowane w przypadku bezczynności organu administracyjnego

W sytuacji, gdy organ administracyjny nie podejmuje działań w wymaganym terminie, stronama możliwość skorzystania z następujących narzędzi prawnych:1. Ponaglenie do organu wyższego stopniaZgodnie z art. 37 § 1 k.p.a., strona może skierować ponaglenie do organu wyższegostopnia w przypadku niewydania decyzji, postanowienia lub innego aktuadministracyjnego w terminie wynikającym z przepisów prawa. W przypadku brakuorganu wyższego, ponaglenie kieruje się do tego samego organu, który prowadzipostępowanie. W ponagleniu należy wskazać na naruszenie terminów wynikającychz art. 35 k.p.a. lub terminu wyznaczonego w trybie art. 36 k.p.a. Organ wyższegostopnia, rozpatrując ponaglenie, może zobowiązać organ niższy do niezwłocznegozałatwienia sprawy lub wyjaśnienia przyczyn opóźnienia.2. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawaW sytuacji, gdy nie istnieje organ wyższego stopnia (np. w przypadku organówcentralnych), strona może wystosować wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.Jest to środek przypominający o obowiązkach organu wynikających z przepisów

prawa i umożliwiający stronie przygotowanie gruntu pod wniesienie skargi do sąduadministracyjnego.3. Wniesienie skargi na bezczynność do sądu administracyjnegoPo wyczerpaniu administracyjnych środków zaskarżenia strona ma prawo skierowaćskargę na bezczynność do sądu administracyjnego, zgodnie z art. 149 § 1 p.p.s.a.Skarga taka powinna wskazywać na niewykonanie przez organ obowiązku podjęciaokreślonego działania oraz wykazać, że bezczynność jest wynikiem zaniedbania lubniezgodnego z prawem działania organu administracyjnego.

Środki zaradcze w przypadku stwierdzenia bezczynności przez sąd administracyjny

W przypadku stwierdzenia przez sąd administracyjny bezczynności organu, dostępne sąnastępujące formy reakcji i środki zaradcze:1. Zobowiązanie organu do działaniaSąd administracyjny, uwzględniając skargę, zobowiązuje organ do wydania decyzji,postanowienia lub dokonania innej czynności w terminie wskazanym w wyroku. Jestto najczęstsza forma reakcji, której celem jest przyspieszenie realizacji obowiązkuprawnego przez organ.2. Stwierdzenie bezczynności lub przewlekłościW wyroku sąd może stwierdzić, że organ pozostaje w stanie bezczynności lub działaw sposób przewlekły, co otwiera stronie możliwość dochodzenia dalszych roszczeń,takich jak odszkodowanie za poniesioną szkodę lub zadośćuczynienie za naruszeniedóbr osobistych.3. Wymierzenie grzywnyW razie dalszego niewykonywania wyroku sądu administracyjnego, strona możeponownie skierować sprawę do sądu i domagać się wymierzenia organowi grzywny.Ma to na celu zdyscyplinowanie organu oraz zmuszenie go do podjęcia działańzgodnych z prawem.4. Możliwość dochodzenia odszkodowaniaW sytuacji, gdy organ administracyjny dopuścił się bezczynności lub przewlekłości,strona ma prawo wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym na zasadachokreślonych w kodeksie cywilnym. Odszkodowanie może dotyczyć zarówno szkódmaterialnych, jak i niematerialnych wynikających z zaniedbań organu.Bezczynność organu administracyjnego jest naruszeniem zasad dobrej administracji ipraworządności, które może prowadzić do poważnych konsekwencji dla stron postępowania.Obywatel ma jednak do dyspozycji szereg środków prawnych, pozwalających na ochronęswoich interesów, takich jak ponaglenie, skarga na bezczynność czy dochodzenieodszkodowania. Znajomość przepisów k.p.a. oraz zasad postępowania administracyjnegostanowi klucz do skutecznego reagowania na tego rodzaju naruszenia.