Skarga pauliańska zgodnie z definicją jest rodzajem powództwa, którego treścią jest żądanie uznania danej czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela, którego sytuacja pogorszyła się wskutek tej czynności.
Co to jest skarga pauliańska?
Skarga pauliańska to instytucja regulowana przepisami Kodeksu cywilnego (artykuły od 527 do 534). Zapewniają one ochronę wierzycielowi w sytuacji niewypłacalności dłużnika oraz gdy nie wykaże on żadnego majątku. Skarga pauliańska umożliwia sądowi uznanie bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika w stosunku do wierzyciela.
Skarga pauliańska w praktyce to mechanizm prawny, który mogą wykorzystać wierzyciele. Pozwala im on dochodzić swoich praw, jeśli dłużnik w obawie przed egzekucją komorniczą wyzbędzie się swojego majątku na rzecz osób trzecich.
Niestety jest dość częsta praktyka. Osoby zadłużone mogą przekazać swoje dobra małżonkowi, dzieciom, członkom dalszej rodziny lub przyjaciołom. Robią to po to, by wykazać brak majątku, a co za tym idzie, uniknąć jego egzekucji.
Wierzyciel może w takiej sytuacji skorzystać z mechanizmu skargi paulińskiej. Zasady jej działania definiują przepisy Kodeksu cywilnego.
Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika
Istnieją różne mechanizmy i środki, które wierzyciel może podjąć w celu zabezpieczenia swoich interesów w sytuacji, gdy dłużnik nie może lub nie chce spłacić swojego zadłużenia. Oto środki ochrony wierzyciela w przypadku niewypłacalności dłużnika:
- Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeśli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć,
- Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeśli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
- Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
- Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Skarga pauliańska – przesłanki
Poniżej przestawiamy kilka sytuacji, w których istnieje przesłanka do złożenia skargi pauliańskiej:
- Roszczenie wierzyciela zaskarżalne przed sądem,
- Dłużnik jest niewypłacalny ze względu na podjęte czynności prawne,
- Dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela,
- O fakcie wiedziała osoba trzecia, lub mogła się o nim z łatwością dowiedzieć.
Warto wiedzieć, kiedy skarga pauliańska nie działa i jakie terminy jej dotyczą.
Skarga pauliańska – termin
Wierzyciel chcący zastosować skargę pauliańską musi to zrobić w terminie pięciu lat od daty czynności prawnej, którą ma zamiar uznać za nieskuteczną.
Skarga pauliańska – przedawnienie
Kiedy skarga pauliańska nie działa? Jak wspomniano, nie można skorzystać z takiego mechanizmu, jeśli doszło do “przedawnienia” skargi pauliańskiej, czyli minęło więcej niż 5 lat od próby odzyskania długu. Wierzyciel nie skorzysta z niej także wtedy, jeśli nie zaistniały wyżej opisane przesłanki niezbędne do jej zastosowania.
Warto wiedzieć, że w ścisłym rozumieniu nie istnieje takie pojęcie, jak przedawnienie skargi pauliańskiej. Takiego sformułowania używa się wyłącznie potocznie. W tej sytuacji nie stosuje się bowiem przepisów o przedawnieniu roszczeń.
Przy skardze pauliańskiej obowiązuje wyłącznie pięcioletni termin zawity. Oznacza on, że po upływie 5 lat roszczenie samoistnie wygasa.
Skarga pauliańska – wzór
Skargę pauliańską można sformułować samodzielnie na podstawie jednego z powszechnie dostępnych wzorów. Należy jednak mieć świadomość, że tego typu sprawy bywają skomplikowane i wymagają bardzo dużej precyzji w działaniu. Bez pomocy wykwalifikowanego adwokata złożenie pozwu w sprawie skargi pauliańskiej może nie być skuteczne.
Zdecydowanie warto w takiej sytuacji zwrócić się o pomoc prawną, szczególnie jeśli skarga ma obejmować także zabezpieczenie roszczenia. W takich sprawach jego zastosowanie może być wskazane.
O jakich czynnościach prawnych najczęściej mowa?
Czynności prawne naruszające interesy wierzyciela w takim przypadku to przede wszystkim umowa darowizny, umowa dożywocia, umowa przekazania gospodarstwa rolnego następcy, czy umowa sprzedaży.
Jak wybrnąć ze skargi pauliańskiej?
Pomoc adwokata może być również potrzebna osobom, wobec których złożono pozew w sprawie skargi pauliańskiej. Z takiej sytuacji zazwyczaj trudno wybrnąć samodzielnie. Sprawy bywają niezwykle skomplikowane, ponieważ biorą w nich udział aż trzy strony – dłużnik wierzyciel i osoba trzecia.
Nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi na pytanie „jak wybrnąć ze skargi pauliańskiej”. Podejmowane czynności zawsze muszą uwzględniać indywidualne uwarunkowania. Właśnie dlatego wsparcie specjalisty może okazać się niezbędne.
