Zastrzeżenia do protokołu mają na celu zwrócenie uwagi sądu na uchybienia procesowe, które są powodem do niezwłocznego wszczęcia postępowania naprawczego. Protokół stanowi dowód, że złożone w trakcie rozprawy wyjaśnienia i oświadczenia, jak również rozstrzygnięcia zostały udokumentowane zgodnie z faktycznym przebiegiem sprawy. Ma to na celu ochronę interesu stron procesu.
W jakich sytuacjach stosuje się zastrzeżenia do protokołu?
Instytucja ta została uregulowana w art. 162 Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. Zgodnie z przepisem strona powinna zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Pamiętając jednocześnie, że zastrzeżenie należy zgłosić najpóźniej na kolejnym posiedzeniu.
Artykuł ten mówi także, że stronie zastępowanej przed adwokata , radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuraturę Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, która zastrzeżenia nie zgłosiła , nie przysługuje prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania. Przy czym warto zaznaczyć, że skutku tego nie niweczy wypowiedzenie lub cofnięcie pełnomocnictwa. Jednakże przepisu tego nie stosuje się w przypadku, kiedy chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod uwagę z urzędu lub, kiedy strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy.
Powyższy przepis pozwala na zdecydowane usprawnienie oraz przyspieszenie postępowania poprzez doprowadzenie do szybkiego usunięcia nieprawidłowości, a także wszelkich naruszeń przepisów postępowania. Ponadto umożliwia to również wyeliminowanie świadomego tolerowania uchybień przez strony.
Warto podkreślić, że zastrzeżenia do protokołu mogą być zgłaszane w stosunku do wszystkich zaistniałych naruszeń, niezależnie od stopnia ich istotności. Przy czym nie sposób nie wspomnieć o tym, że nie mają one zastosowania w przypadku postanowień zaskarżalnych zażaleniem.
Strona, która zdecyduje się na złożenie zastrzeżenia do protokołu, powinna wiedzieć, że musi się ona nie tylko powołać na art. 162 Kodeksy postępowania cywilnego, ale również przytoczyć naruszone przepisy i złożyć wyjaśnienie, na czym polegało owo uchybienie. Jeśli jednak strona składająca zastrzeżenia do protokołu działa bez pełnomocnika – nie musi powoływać się na konkretne przepisy. Powinna ona jednak w taki sposób sformułować swoje zastrzeżenia, by możliwym było wywnioskowanie, o jakie przepisy może chodzić.
Zgłaszanie takich zastrzeżeń odgrywa niezwykle istotną rolę dla całego postępowania. W przypadku, kiedy mimo takiej wiedzy, strona nie pokusi się o ich złożenie, może to zaważyć na wyniku postępowania. Niesie to za sobą również inne konsekwencje, a mianowicie niemożność powoływania się przez stronę na dane uchybienie w dalszym toku postępowania.
