Tymczasowe aresztowanie jest środkiem zapobiegawczym stosowanym w polskim prawie karnym. Jest to niezwykle dotkliwe rozwiązanie, po które sięga się w sytuacji, gdy pozostałe środki nie są wystarczające.
Tymczasowe aresztowanie – środek zapobiegawczy w prawie karnym
Co warto wiedzieć o tymczasowym aresztowaniu? Jak długo może trwać areszt, kiedy się go stosuje i jakie prawa ma osoba aresztowana?
Kiedy można zastosować tymczasowe aresztowanie? Przesłanki w tym wypadku są następujące: uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego – szczególnie kiedy nie da się ustalić jego tożsamości lub gdy miejsce jego stałego pobytu nie znajduje się w kraju. Przesłanką jest też uzasadniona obawa, że oskarżony będzie podejmował działania mające na celu nakłanianie do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w będzie inny sposób, za pomocą bezprawnych środków, utrudniać procedury podejmowane w ramach postępowania karnego.
Areszt tymczasowy może zostać zastosowany również wtedy, gdy:
- oskarżonemu zarzuca się popełnienie czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat;
- gdy sąd I instancji skazał oskarżonego na karę nie niższą niż 3 lata;
- oskarżonemu grozi surowa kara;
- zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu albo bezpieczeństwu powszechnemu.
Środek zapobiegawczy ma służyć ułatwieniu zebrania dowodów w sprawie oraz zabezpieczeniu prawidłowego toku postępowania między innymi przed matactwem.
Tymczasowe aresztowanie– zażalenie
Oskarżonemu przysługuje możliwość złożenia zażalenia na zastosowany wobec niego środek zapobiegawczy. Zgodnie z art. 252 kodeksu postępowania karnego – na postanowienie prokuratora w Oskarżonemu przysługuje możliwość złożenia zażalenia na zastosowanie wobec niego aresztu śledczego. Składa się je do sądu rejonowego, w którego okręgu jest prowadzone postępowanie. Sąd rozpoznaje zażalenie nie później niż przed upływem 7 dni od przekazania mu zażalenia wraz z pełną dokumentacją dotyczącą sprawy oraz jej przebiegu.
Tymczasowe aresztowanie – uchylenie lub zmiana środka zapobiegawczego
Z art. 253 Kodeksu postępowania karnego wynika, że tymczasowy areszt należy niezwłocznie uchylić bądź zmienić, gdy ustaną przyczyny będące podstawą jego zastosowania. Areszt należy także uchylić, gdy zajdą okoliczności uzasadniające jego uchylenie i zmianę. W postępowaniu przygotowawczym środek zapobiegawczy może być uchylony lub zmieniony nie tylko przez sąd, ale także przez prokuratora.
Jak długo może trwać tymczasowe aresztowanie?
Ile trwa areszt tymczasowy? Art. 263 § Kodeksu postępowania karnego wyraźnie wskazuje, że łączny okres stosowania środka zapobiegawczego może wynosić maksymalnie 2 lata od wszczęcia postępowania przygotowawczego do wydania wyroku przez sąd I instancji.
Przedłużenie aresztu tymczasowego może zostać dokonane przez sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, na wniosek sądu, który rozpatruje sprawę. O przedłużenie procedury w określonych w ustawie przypadkach może wnioskować również właściwy prokurator – bezpośredni przełożony prokuratora prowadzącego lub nadzorującego śledztwo.
W jakich przypadkach stosuje się areszt tymczasowy?
Postanowienie o tymczasowym aresztowaniu wydaje się w sytuacjach związanych między innymi z:
- wystąpieniem ryzyka ucieczki oskarżonego;
- pojawieniem się ryzyka matactwa;
- istnieniem ryzyka, że oskarżony popełni kolejne przestępstwa.
Areszt tymczasowy jest dotkliwym środkiem zapobiegawczym, dlatego stosuje się go tylko w uzasadnionych przypadkach.
Przyznanie się do winy a tymczasowe aresztowanie
Przyznanie się do winy a tymczasowe aresztowanie — jaka relacja zachodzi między tymi zjawiskami? Przyznanie się do winy może wskazywać na chęć współpracy oskarżonego z organami ścigania, a więc także na zmniejszenie ryzyka matactwa czy ucieczki. Nie stanowi jednak podstawy zobowiązującej sąd do rezygnacji z zastosowania środka zapobiegawczego.
Prawa osoby tymczasowo aresztowanej
Jak wygląda areszt tymczasowy i jakie prawa przysługują osobie aresztowanej? Ma ona prawo między innymi do:
- kontaktu z prawnikiem;
- widzenia z osobą najbliższą co najmniej raz w miesiącu – wniosek o widzenie z tymczasowo aresztowanym składa się do prokuratora lub sądu;
- rozmieszczenia w areszcie w sposób zapobiegający demoralizacji;
- korzystania z własnej odzieży, bielizny i obuwia – tymczasowo aresztowany nie może jednak w ten sposób zakłócać porządku ustalonego w areszcie śledczym czy wpływać negatywnie na bezpieczeństwo w placówce i względy sanitarne.
O prawach i obowiązkach tymczasowo aresztowanego warto porozmawiać z prawnikiem w celu ochrony własnych interesów i bezpieczeństwa podczas przebywania w areszcie śledczym.
