Czy spotkaliście się kiedyś z pojęciem konfiskaty prewencyjnej? Jeśli nie, to z pewnością dobrze, że nigdy nie znaleźliście się w sytuacji, w której musielibyście zapoznać się z tym zagadnieniem… Warto jednak wiedzieć, co kryje się pod tym sformułowaniem. Z poniższego artykułu dowiecie się na czym opiera się owa konfiskata i kogo może ona dotknąć.
Konfiskata prewencyjna – w jakich okolicznościach o niej mowa?
Konfiskata prewencyjna opiera się na domniemaniu, że mienie sprawcy przestępstwa pochodzi z nielegalnego źródła. W takiej sytuacji jego rolą jest udowodnienie, że zgromadzony majątek został pozyskany w sposób zgodny z przepisami prawa.
W związku z powyższym konfiskata prewencyjna budzi wiele kontrowersji, godząc tym samym w filar prawa karnego, jakim jest domniemanie niewinności. Daje bowiem możliwość zajęcia majątku osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa, jak również osoby, na którą owy majątek został przepisany. To właśnie budzi poważne obawy opinii publicznej, która zwraca uwagę na fakt, iż organy ścigania mają możliwość zajęcia mienia bez wyroku sądu, na zasadzie samego podejrzenia prokuratora, że dane mienie powiązane jest działalnością przestępczą.
Co oznacza wprowadzenie konfiskaty prewencyjnej?
Wprowadzenie konfiskaty prewencyjnej w życie oznaczałoby, że może jej podlegać mienie będące w posiadaniu:
- podejrzanego (co oznacza możliwość zastosowania tej procedury jeszcze na etapie postępowania przygotowawczego),
- oskarżonego (czyli w trakcie toczącego się przed sądem procesu, ale przed wydaniem wyroku),
- skazanego,
- uniewinnionego.
Co istotne, konfiskacie prewencyjnej, może podlegać mienie niebędące w posiadaniu osób, wobec których toczy się postępowanie karne. „Konfiskacie może podlegać mienie należące do innej osoby, niebędącej stroną postępowania karnego, jeśli miała ona np. bliskie relacje z podejrzanym/oskarżonym/osądzonym i nabyła mienie, którego wartość nie jest adekwatna do posiadanych przez nią możliwości finansowych. Warunkiem skonfiskowania takiego mienia jest jego przynależność do podejrzanego / oskarżonego / osądzonego w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa (nawet jeśli zostało później przeniesione na inną osobę)”.
Procedura zastosowania konfiskaty prewencyjnej
Opracowano specjalną procedurę konfiskaty prewencyjnej mienia, zgodnie z którą o jego odebraniu będzie miał decydować sąd na wniosek prokuratora. Po stronie właściciela mienia zagrożonego konfiskatą będzie leżało udowodnienie legalności nabycia owego mienia. Wskazuje to na obowiązek wykazania pochodzenia swojego majątku w dłuższym czasie. Przy czym warto zaznaczyć, że możliwość jej zastosowania będzie ograniczona do niektórych rodzajów przestępstw.
W przypadku, kiedy sprawca przestępstwa nie będzie w stanie wykazać legalności zgromadzonego majątku, wówczas nastąpi jego przepadek (konfiskata).
Konfiskata prewencyjna ma stanowić uzupełnienie konfiskaty rozszerzonej, która przewiduje, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa, uważa się za korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, a więc zgodnie z instrumentem konfiskaty, podlega ono przepadkowi. Podobnie mają się rzeczy w przypadku, jeśli mienie zostało uzyskane [przez osobę trzecią pod jakimkolwiek tytułem. „A zatem, jeżeli ww. rozwiązanie zostanie zastosowane przy konfiskacie in rem, osoba trzecia może zostać zmuszona do udowodnienia legalności pochodzenia swojego majątku na kilkadziesiąt lat wstecz.”.
Nie dziwią zatem kontrowersje, które dzielą zwolenników i przeciwników tego rozwiązania. Istotnym staje się argument dotyczący naruszenia konstytucyjnego prawa do własności.
