Bezczynność organu administracyjnego stanowi poważne naruszenie zasad rzetelnego
działania administracji publicznej, wynikających z przepisów kodeksu postępowania
administracyjnego (k.p.a.). Polega na braku podjęcia przez organ wymaganych działań w
określonym przez prawo terminie, co może prowadzić do naruszenia praw strony. Poniżej
przedstawiamy najważniejsze aspekty związane z bezczynnością, procedurę jej zgłaszania
oraz dostępne środki ochrony prawnej.

Czym jest bezczynność organu administracyjnego?

Zgodnie z art. 35 § 1–3 k.p.a., organy administracji publicznej są zobowiązane do
załatwiania spraw w sposób sprawny i terminowy, w określonych przez przepisy terminach:
1. Zasada ogólna: Sprawy powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki.
2. Sprawy wymagające niezwłoczności: Niezwłocznie załatwiane są sprawy, które
można rozstrzygnąć na podstawie dowodów dostarczonych przez stronę, faktów
powszechnie znanych, znanych z urzędu organowi lub możliwych do ustalenia na
podstawie danych będących w posiadaniu organu.
3. Sprawy wymagające wyjaśnień i odwoławcze: W przypadku spraw wymagających
postępowania wyjaśniającego lub rozpatrywanych w trybie odwoławczym, termin ich
załatwienia wynosi 1 miesiąc, chyba że sprawa jest szczególnie skomplikowana,
wówczas termin ten wynosi 2 miesiące od dnia wszczęcia postępowania.
4. Postępowania uproszczone: Sprawy w postępowaniach uproszczonych powinny
być rozstrzygnięte niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia
wszczęcia postępowania.
W sytuacji, gdy organ nie jest w stanie załatwić sprawy w przewidzianym terminie, zgodnie z
art. 36 § 1 k.p.a., jest on zobowiązany do powiadomienia stron postępowania o przyczynach
opóźnienia oraz wskazania nowego terminu załatwienia sprawy. Takie zawiadomienie musi
mieć formę pisemnego postanowienia.
Bezczynność różni się od przewlekłości postępowania. W przypadku bezczynności organ nie
podejmuje żadnych działań, natomiast przewlekłość dotyczy sytuacji, w której działania są
prowadzone w sposób wolny i nieefektywny.

Działania podejmowane w przypadku bezczynności organu administracyjnego

W sytuacji, gdy organ administracyjny nie podejmuje działań w wymaganym terminie, strona
ma możliwość skorzystania z następujących narzędzi prawnych:
1. Ponaglenie do organu wyższego stopnia
Zgodnie z art. 37 § 1 k.p.a., strona może skierować ponaglenie do organu wyższego
stopnia w przypadku niewydania decyzji, postanowienia lub innego aktu
administracyjnego w terminie wynikającym z przepisów prawa. W przypadku braku
organu wyższego, ponaglenie kieruje się do tego samego organu, który prowadzi
postępowanie. W ponagleniu należy wskazać na naruszenie terminów wynikających
z art. 35 k.p.a. lub terminu wyznaczonego w trybie art. 36 k.p.a. Organ wyższego
stopnia, rozpatrując ponaglenie, może zobowiązać organ niższy do niezwłocznego
załatwienia sprawy lub wyjaśnienia przyczyn opóźnienia.
2. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa
W sytuacji, gdy nie istnieje organ wyższego stopnia (np. w przypadku organów
centralnych), strona może wystosować wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.
Jest to środek przypominający o obowiązkach organu wynikających z przepisów

prawa i umożliwiający stronie przygotowanie gruntu pod wniesienie skargi do sądu
administracyjnego.
3. Wniesienie skargi na bezczynność do sądu administracyjnego
Po wyczerpaniu administracyjnych środków zaskarżenia strona ma prawo skierować
skargę na bezczynność do sądu administracyjnego, zgodnie z art. 149 § 1 p.p.s.a.
Skarga taka powinna wskazywać na niewykonanie przez organ obowiązku podjęcia
określonego działania oraz wykazać, że bezczynność jest wynikiem zaniedbania lub
niezgodnego z prawem działania organu administracyjnego.

Środki zaradcze w przypadku stwierdzenia bezczynności przez sąd administracyjny

W przypadku stwierdzenia przez sąd administracyjny bezczynności organu, dostępne są
następujące formy reakcji i środki zaradcze:
1. Zobowiązanie organu do działania
Sąd administracyjny, uwzględniając skargę, zobowiązuje organ do wydania decyzji,
postanowienia lub dokonania innej czynności w terminie wskazanym w wyroku. Jest
to najczęstsza forma reakcji, której celem jest przyspieszenie realizacji obowiązku
prawnego przez organ.
2. Stwierdzenie bezczynności lub przewlekłości
W wyroku sąd może stwierdzić, że organ pozostaje w stanie bezczynności lub działa
w sposób przewlekły, co otwiera stronie możliwość dochodzenia dalszych roszczeń,
takich jak odszkodowanie za poniesioną szkodę lub zadośćuczynienie za naruszenie
dóbr osobistych.
3. Wymierzenie grzywny
W razie dalszego niewykonywania wyroku sądu administracyjnego, strona może
ponownie skierować sprawę do sądu i domagać się wymierzenia organowi grzywny.
Ma to na celu zdyscyplinowanie organu oraz zmuszenie go do podjęcia działań
zgodnych z prawem.
4. Możliwość dochodzenia odszkodowania
W sytuacji, gdy organ administracyjny dopuścił się bezczynności lub przewlekłości,
strona ma prawo wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym na zasadach
określonych w kodeksie cywilnym. Odszkodowanie może dotyczyć zarówno szkód
materialnych, jak i niematerialnych wynikających z zaniedbań organu.
Bezczynność organu administracyjnego jest naruszeniem zasad dobrej administracji i
praworządności, które może prowadzić do poważnych konsekwencji dla stron postępowania.
Obywatel ma jednak do dyspozycji szereg środków prawnych, pozwalających na ochronę
swoich interesów, takich jak ponaglenie, skarga na bezczynność czy dochodzenie
odszkodowania. Znajomość przepisów k.p.a. oraz zasad postępowania administracyjnego
stanowi klucz do skutecznego reagowania na tego rodzaju naruszenia.