Przebieg sprawy karnej dzieli się na poszczególne stadia. Mowa tu o postępowaniu przygotowawczym, postępowaniu głównym, następnie wyróżniamy postępowanie odwoławcze i rzecz jasna postępowanie wykonawcze. Każdemu z tych etapów przyjrzymy się z osobna w dalszej części artykułu.
Postępowanie przygotowawcze
Pierwszym etapem przebiegu sprawy karnej jest postępowanie przygotowawcze. Art. 297 Kodeksu Postępowania Karnego określa jego cel i zakres:
-
ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo;
-
wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy;
-
zebranie danych stosownie do art. 213 i 214;
-
wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody;
-
zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu.
Postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, a w zakresie przewidzianym w ustawie prowadzi je Policja. W wypadkach przewidzianych w ustawie uprawnienia Policji przysługują innym organom. Warto jednak zaznaczyć, że określone w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym przeprowadza sąd.
Postępowanie przygotowawcze dzieli się na dwa etapy:
-
postępowanie w sprawie, kiedy organy ścigania próbują ustalić, czy doszło do popełnienia czynu zabronionego i kto jest jego sprawcą;
-
postępowanie przeciwko osobie, kiedy zebrane dowody pozwalają na postawienie konkretnej osobie zarzutu popełnienia czynu zabronionego (wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów).
Stronami w postępowaniu przygotowawczym są pokrzywdzony i podejrzany. Jenak w wypadkach wskazanych w ustawie określone uprawnienia przysługują również osobom niebędącym stronami. Warto również dodać, że w czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony.
Postępowanie główne
Rozprawa główna tworzy etap postępowania karnego, który jest jego podstawowym elementem. Wyróżniamy cztery fazy postępowania głównego charakteryzujące się odpowiednimi działaniami wymienionymi w Kodeksie Postępowania Karnego. Należą do nich: część wstępna rozprawy, przewód sądowy, przemówienie końcowe oraz wyrokowanie.
Postępowanie dowodowe
Jego przedmiotem są fakty, czyli dowody w sprawie, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W jego trakcie przeprowadza się przesłuchania świadków i biegłych. Ich celem jest utrwalenie dowodów i ich ocena. Po przerwie zostaje ogłoszony wyrok i odczytane uzasadnienie.
Postępowanie odwoławcze
Zgodnie z art. 425 Kodeksu Postępowania Karnego :
§ 1. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przysługuje środek odwoławczy stronom oraz innym osobom wskazanym w przepisach ustawy.
§ 2. Orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części. Można także zaskarżyć brak określonego rozstrzygnięcia. Przedmiotem zaskarżenia może być również samo uzasadnienie orzeczenia.
§ 3. Odwołujący się może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesom. Ograniczenie to nie dotyczy oskarżyciela publicznego.
§ 4. Oskarżyciel publiczny ma prawo wnieść środek odwoławczy także na korzyść oskarżonego.
Warto zaznaczyć, ze od orzeczeń sądu odwoławczego oraz od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Postępowanie wykonawcze
Od momentu, gdy orzeczenie stało się wykonalne bezzwłocznie wszczyna się postępowanie wykonawcze. Postanowienie w postępowaniu wykonawczym staje się wykonalne z chwilą wydania, chyba że ustawa stanowi inaczej lub sąd wydający postanowienie albo sąd powołany do rozpoznania zażalenia wstrzyma jego wykonanie. Odmowa wstrzymania wykonania postanowienia nie wymaga uzasadnienia.
Kodeks Karny Wykonawczy szczegółowo reguluje warunki sposobu odbywania czy wykonywania kar – grzywna, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności.
Należy zaznaczyć, że każde postanowienie Sądu wydane w postępowaniu wykonawczym może zostać przez Sąd zmienione w przypadku, gdyby zaistniały ku temu odpowiednie okoliczności.
