Stalking, zwany też uporczywym nękaniem, jest przestępstwem coraz częściej spotykanym i
szczegółowo regulowanym w polskim prawie karnym. Stalking obejmuje celowe i powtarzające się
działania skierowane przeciwko ofierze, takie jak śledzenie, natarczywe kontakty czy podszywanie się
pod osobę w Internecie, co narusza jej poczucie bezpieczeństwa.
Czym jest stalking w świetle polskiego prawa karnego?
Zgodnie z przepisami art. 190a Kodeksu karnego, stalking to uporczywe nękanie innej osoby lub
osoby dla niej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia,
poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność. W polskim prawie stalking musi mieć
charakter powtarzalny i długotrwały, by stanowił podstawę do postawienia zarzutów. Do
najczęstszych działań uznawanych za stalking zalicza się:
- wielokrotne dzwonienie lub wysyłanie wiadomości SMS i e-mail do ofiary,
- śledzenie i obserwowanie ofiary w miejscach publicznych oraz w pobliżu miejsca
zamieszkania, - publikowanie fałszywych informacji o ofierze w mediach społecznościowych,
- natarczywe próby kontaktu, mimo wyraźnej niechęci ze strony ofiary.
Ochrona praw ofiar stalkingu
Przepisy art. 190a Kodeksu karnego mają na celu ochronę wolności osobistej oraz zdrowia
psychicznego ofiar. W Kancelarii Adwokackiej Cejrowski w Gdańsku pomagamy ofiarom stalkingu
bronić ich praw do prywatności i spokoju oraz dochodzić odpowiedzialności sprawców. W sytuacjach,
gdy sprawca stalkingu nęka osoby bliskie ofierze (zgodnie z definicją z art. 115 § 11 Kodeksu
karnego), również one są objęte ochroną – sprawca ponosi odpowiedzialność za nękanie zarówno
ofiary, jak i jej najbliższych, np. partnera czy dzieci.
Strona podmiotowa i przedmiotowa przestępstwa stalkingu
Stalking jest przestępstwem umyślnym, co oznacza, że sprawca musi działać z pełną świadomością i
zamiarem wyrządzenia szkody ofierze. Działania sprawcy muszą wywołać realny skutek – poczucie
zagrożenia, naruszenie prywatności, poniżenie lub udrękę ofiary. Działania stalkera mogą mieć różny
charakter – od natarczywych kontaktów i telefonów po bardziej subtelne formy, takie jak
obserwowanie z ukrycia czy zamieszczanie szkalujących treści w Internecie.
Skutki stalkingu i sankcje karne
Przestępstwo stalkingu jest przestępstwem materialnym, co oznacza, że aby mogło być uznane za
popełnione, konieczne jest wystąpienie skutków, takich jak poczucie zagrożenia lub naruszenie
prywatności. Jeśli stalking prowadzi do sytuacji, w której ofiara podejmuje próbę samobójczą,
przestępstwo staje się kwalifikowane (art. 190a § 3), a kara może wynieść od 2 do 15 lat pozbawienia
wolności. W pozostałych przypadkach kara za stalking to od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia
wolności.
Kradzież tożsamości – dodatkowe regulacje
Artykuł 190a § 2 Kodeksu karnego wprowadza również karalność podszywania się pod inną osobę –
kto podszywa się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane,
za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub
osobistą.
Przykładem może być zakładanie fałszywych profili ofiary w mediach społecznościowych i
publikowanie obraźliwych treści. Takie działania mogą prowadzić do odpowiedzialności karnej nawet
wtedy, gdy nie wyrządzają bezpośredniej szkody majątkowej, ale naruszają dobra osobiste ofiary.
Problemy interpretacyjne i wyzwania w praktyce
Mimo szczegółowych przepisów dotyczących stalkingu, przestępstwo to wciąż budzi wątpliwości
interpretacyjne. Pojęcie „uporczywości” jest do pewnego stopnia subiektywne, co może utrudniać
ocenę, czy dane działanie kwalifikuje się jako stalking. Ofiara powinna gromadzić dowody, takie jak
nagrania rozmów, e-maile, wiadomości SMS czy dokumentację zdjęciową, by ułatwić postępowanie
dowodowe.
