Dozór elektroniczny to jedna z kar stosowanych przez sądy penitencjarne jako alternatywa dla pobytu w zakładzie karnym. Zamiana kary pozbawienia wolności na dozór elektroniczny wymaga spełnienia kilku kluczowych przesłanek, które są wyszczególnione w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego. Na czym polega to rozwiązanie?
Jak działa system dozoru elektronicznego?
Dozór elektroniczny (często określany także jako system dozoru elektronicznego – lub skrótowo s.d.e.) opiera się na kontrolowaniu zachowania i miejsca pobytu osoby skazanej z użyciem środków technicznych. W tym celu stosuje się urządzenia takie jak nadajniki, rejestratory (zarówno stacjonarne, jak i przenośne) i centrale monitorowania wraz z systemami teleinformatycznymi służącymi do monitorowania wykonywania kary. Rozwiązanie to służy jako zastępstwo dla kary pozbawienia wolności w określonych sytuacjach opisanych w art. 43la. KKW.
Najważniejszym ograniczeniem jest długość nałożonej kary – elektroniczna kontrola miejsca pobytu jest możliwa tylko wtedy, gdy nie przekracza ona 18 miesięcy lub jeżeli skazanemu pozostaje do odbycia maksymalnie 6 miesięcy z kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze niższym niż 3 lata. Jednocześnie potrzebne jest określone miejsce stałego pobytu, zgoda ze strony osób pełnoletnich mieszkających ze skazanym i brak przeszkód technicznych lub szczególnych względów wskazujących na brak skuteczności kary.
Dozór elektroniczny – warunki
W zależności od charakterystyki popełnionych przestępstw i orzecznictwa sądu sposób zastosowania dozoru elektronicznego może się różnić. Zapisy KKW wyróżniają trzy podstawowe metody wykonania takiej kary:
- dozór stacjonarny – kontrolowanie obecności skazanego w miejscu określonym przez sąd, we wskazanych dniach i godzinach;
- dozór zbliżeniowy – zachowywanie minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd;
- dozór mobilny – stałe kontrolowanie miejsca pobytu osoby skazanej.
W praktyce dozór elektroniczny polega na noszeniu specjalnego nadajnika radiowego na ręce lub nodze. Urządzenie musi być połączone z urządzeniem monitorującym instalowanym w miejscu zamieszkania osoby skazanej.
Przykładowy harmonogram dozoru elektronicznego
Podobnie jak dokładny sposób odbywania kary, harmonogram dozoru może się różnić w zależności od specyfiki danego przypadku. Z reguły sądy umożliwiają oddalenie się ze wskazanego miejsca na maksymalnie 12 godzin dziennie, np. w celu wykonywania obowiązków zawodowych, nauki, realizowania niezbędnych obowiązków życiowych, opieki nad osobami bliskimi czy uczestnictwa w uroczystościach religijnych.
Harmonogram może być zawarty we wniosku o zamianie kary pozbawienia wolności na dozór elektroniczny. Nie ma określonego wzoru, ale musi on być czytelny i jasno wskazywać przedziały godzin, w których możliwe jest swobodne poruszanie się skazanego. Przykładowy harmonogram dozoru elektronicznego może wyglądać następująco:
- w dniach tygodnia – areszt domowy w godz. 18:00–24:00 i 0:00–6:00, swobodne poruszanie się w godz. 6:00–18:00;
- w weekendy – areszt domowy w godz. 18:00–24:00 i 0:00–12:00, swobodne poruszanie się w godz. 12:00–18:00.
Dokładne warunki są jednak w dużej mierze zależne od sytuacji życiowej skazanego. Aby przygotować poprawny wniosek, warto skorzystać z pomocy adwokata.
Recydywa a dozór elektroniczny, czyli kto nie dostanie dozoru elektronicznego
Należy także mieć na uwadze, że niektóre sytuacje całkowicie wykluczają możliwość skorzystania z tego rodzaju kary. Kto nie dostanie dozoru elektronicznego? Jest to niemożliwe zwłaszcza w przypadku osób z wyrokiem w warunkach recydywy. Takie rozwiązanie nie jest stosowane również w przypadku kary aresztu za wykroczenie. Dodatkowo dozór elektroniczny jest niedostępny dla:
- skazanych na karę aresztu wojskowego,
- skazanych na karę porządkową lub środek przymusu, który skutkuje pozbawieniem wolności.
W pozostałych sytuacjach przyznanie dozoru elektronicznego zależy od decyzji sądu penitencjarnego, która jest podejmowana osobno dla każdego przypadku.
Dozór elektroniczny – wniosek
Aby skazany mógł skorzystać z możliwości odbycia kary w ramach systemu dozoru elektronicznego, potrzebne jest przesłanie stosownego wniosku do sądu penitencjarnego. Zgłoszenie powinno zawierać:
- dane osobowe skazanego;
- harmonogram wskazujący godziny i dni tygodnia, w których możliwe jest oddalenie się z miejsca stałego pobytu, wraz z powodami;
- uzasadnienie wraz z argumentami przemawiającymi za udzieleniem zezwolenia;
- w przypadku mieszkania z innymi osobami – zgodę osób pełnoletnich mieszkających razem z osobą skazaną.
Gotowe wzory wniosków można znaleźć na stronach sądów rejonowych. Podczas wypełniania zgłoszenia często przydatne może okazać się wsparcie prawnika – zwłaszcza w kwestii przygotowania uzasadnienia.
Jak przyspieszyć dozór elektroniczny?
W niektórych okolicznościach potrzebne jest szybsze rozpatrzenie wniosku. Aby skorzystać z takiej możliwości, należy dołączyć do zgłoszenia uzasadnienie prośby o jak najszybsze wyznaczenie terminu. Konieczne będzie przy tym wykazanie specjalnych okoliczności, takich jak podjęcie leczenia, opieka nad chorym członkiem rodziny czy potrzeba podjęcia pracy w celu utrzymania rodziny.
Wniosek o dozór elektroniczny a wezwanie do odbycia kary
Po przesłaniu wniosku o dozór elektroniczny, który nie został jeszcze rozpatrzony przez sąd, wciąż można otrzymać wezwanie do odbycia kary. Warto pamiętać, by nie ignorować tego dokumentu nawet pomimo przesłania zgłoszenia o dozór. Stawienie się w sądzie po otrzymaniu wezwania nadal jest obowiązkowe. Co więcej, zachowanie skazanego po popełnieniu przestępstwa może rzutować na rozpatrzenie wniosku, a uniknięcie wizyty w sądzie może być uznane za próbę uchylenia się od kary.
Dozór elektroniczny – wsparcie adwokata
Z uwagi na fakt, że system dozoru elektronicznego jest objęty licznymi zasadami i wymaga sporządzenia odpowiedniego wniosku, przy próbie skorzystania z tej opcji zdecydowanie warto skorzystać z pomocy adwokata od spraw karnych. Dzięki temu można mieć pewność, że zgłoszenie zostanie wypełnione w sposób poprawny, co jednocześnie przekłada się na większą szansę pozytywnego rozpatrzenia przez sąd. Ponadto warto mieć na uwadze, że sprawy tego typu są rozpatrywane indywidualnie, co również sprawia, że wsparcie prawnika może być bardzo przydatne.
