Kiedy policja może zatrzymać nieletniego oraz kiedy może umieścić go w policyjnej izbie dziecka? W jakich okolicznościach może to nastąpić, a więc jakie są odpowiednie ku temu przesłanki? Co mówi o tym ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich?
Zatrzymanie nieletniego przez policję – kiedy jest możliwe?
Zagadnieniem, z którym powinni się zapoznać wszyscy rodzice, opiekunowie i nieletni, jest zatrzymanie nieletniego. Podstawa prawna obowiązująca w tej kwestii to Ustawa z dnia 09 czerwca 2022 roku o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.
Art. 32g. ww. Ustawy stanowi o przesłankach zatrzymania nieletniego. Zgodnie z nim policji przysługuje takie prawo oraz możliwość umieszczenia go w policyjnej izbie dziecka. Jest tak jedynie w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił on czyn karalny, a także zachodzi obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów, lub gdy nie można ustalić jego tożsamości. Uprawnienia takie przysługują także Straży Granicznej. Jednak o takim fakcie należy niezwłocznie powiadomić jego rodziców lub opiekunów.
Czy policja może przeszukać nieletniego? Tak, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ten jest w posiadaniu niebezpiecznych narzędzi, nielegalnych substancji lub przedmiotów pochodzących z kradzieży.
Jakie są prawa nieletniego zatrzymanego?
Nieletni zostaje powiadomiony o przyczynie zatrzymania, swoich prawach, w tym prawie do adwokata, prawie odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania, a także prawie do złożenia zażalenia na czynności naruszające jego prawa. Dochodzi do niezwłocznego przesłuchania i sporządzenia protokołu. Prawa nieletniego zatrzymanego muszą zostać mu przedstawione przed przesłuchaniem. Na żądanie nieletniego należy umożliwić mu kontakt z rodzicem, opiekunem lub adwokatem. Sporządzony musi zostać też protokół zatrzymania nieletniego, który zawiera m.in. miejsce, datę, godzinę i przyczyny zatrzymania.
O zatrzymaniu poza zawiadomieniem rodziców lub opiekunów nieletniego, w czasie nie dłuższym niż 24 godziny należy powiadomić właściwy sąd rodzinny.
Zwolnienie zatrzymanego nieletniego – kiedy należy przekazać go rodzicom/opiekunom?
Zatrzymanego nieletniego należy natychmiast zwolnić i przekazać rodzicom lub opiekunom w następujących sytuacjach:
- kiedy ustanie przyczyna zatrzymania;
- z polecenia sądu rodzinnego;
- w ciągu 24 godzin od chwili zatrzymania nieletniego Policja nie przekazała sądowi rodzinnemu całości zgromadzonych materiałów uzasadniających przypuszczenie, że nieletni dopuścił się czynu karalnego,
- w ciągu 24 godzin od chwili przekazania sądowi rodzinnemu przez Policję całości zgromadzonych materiałów uzasadniających przypuszczenie, że nieletni dopuścił się czynu karalnego, nie ogłoszono mu postanowienia o zastosowaniu środka tymczasowego.
Na jak długo można zatrzymać nieletniego?
Czas zatrzymania nieletniego (od momentu zatrzymania do umieszczenia go w określonej placówce) wynosi maksymalnie 72 godziny. Może on jednak przebywać w policyjnej izbie dziecka* do czasu przygotowania go do właściwej placówki, jednak nie dłużej niż kolejne 5 dni.
Zatrzymanie nieletniego z narkotykami
Posiadanie narkotyków w Polsce jest nielegalne – w języku prawniczym mówimy najczęściej o substancjach psychotropowych i środkach odurzających. Zgodnie z art. 62 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii: kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeśli ilość ta jest znaczna, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10, natomiast w przypadku mniejszej ilości, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Zatrzymanie nieletniego z narkotykami wiąże się z nieco innymi konsekwencjami, gdyż wyżej wymienione przepisy dotyczą sprawców, którzy ukończyli 17 lat – nieletni to osoba, która w momencie popełnienia czynu ukończyła 13 lat, lecz nie miała jeszcze lat 17. Nieletni sprawca odpowiada więc przed sądem rodzinnym na podstawie przepisów Ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Możliwe konsekwencje to m.in. upomnienie, zobowiązanie do określonego postępowania (np. prace społeczne, terapia), nadzór rodziców, opiekuna, organizacji społecznej lub kuratora czy umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym.
* Policyjna izba dziecka jest placówką realizującą zadania policji wynikające z Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Mogą do niej trafić osoby w wieku 13-17 lat, które miały konflikt z prawem.
