Osoba małoletnia ma prawo dziedziczenia ustawowego oraz na podstawie testamentu. Nie oznacza to jednak, że może samodzielnie sprawować zarząd nad otrzymanym spadkiem. Co do zasady przysługuje on jego rodzicom lub opiekunom prawnym. Co jeszcze warto wiedzieć o zagadnieniu, jakim jest zarządzanie majątkiem małoletniego?
Zarząd majątkiem małoletniego – rola rodziców
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym zarząd majątkiem dziecka sprawują rodzice, pod których władzą rodzicielską dziecko pozostaje. Mają oni obowiązek sprawować zarząd majątkiem małoletniego z najwyższą starannością.
Oznacza to, że muszą np. dbać o odziedziczone nieruchomości, by ich stan nie uległ pogorszeniu. Mogą także korzystać z rzeczy wchodzących w skład majątku dziecka i wypłacać niewielkie kwoty z jego rachunku bankowego. Ich rolą w tym przypadku jest przeznaczanie dochodu z majątku na utrzymanie dziecka i jego rodzeństwa.
Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Niektóre czynności związane z opieką nad odziedziczonymi dobrami wymagają też uzyskania zgody sądu rodzinnego, aby móc je legalnie zrealizować.
Dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka a zgoda sądu
Rodzice lub opiekunowie prawni, sprawujący pieczę nad otrzymanymi dobrami, muszą ubiegać się o zgodę sądu na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka. Przykładem takich sytuacji mogą być:
- chęć sprzedaży nieruchomości,
- zmiana przeznaczenia odziedziczonego budynku,
- dokonanie podziału domu/mieszkania,
- generalny remont obiektu.
Czym jest czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka? Są to istotne działania, wykraczające zakresem poza standardowe decydowanie o odziedziczonych dobrach.
Zarządzanie majątkiem małoletniego — przyjęcie lub odrzucenie spadku
Zarządca majątku spadkowego, który sprawuje opiekę nad małoletnim, może w jego imieniu przyjąć lub odrzucić spadek. Z przepisów prawa i doktryny jasno wynika jednak, że jest to czynność przekraczająca swoim zakresem zwykły zarząd. Wymaga zatem skierowania sprawy do sądu, który może udzielić zgody na taki proceder lub wręcz przeciwnie.
Decyzja podjęta bez właściwego orzeczenia organu będzie bezwzględnie nieważna. Sędzia przy wydawaniu zgody lub odmowy dla danej czynności kieruje się dobrem dziecka, które jest wartością nadrzędną w prawie rodzinnym.
Kiedy zarządca majątku spadkowego może zrezygnować z dziedziczenia w imieniu małoletniego?
Wniosek o odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powinien być uzasadniony. Najczęściej procedurę realizuje się w celu uniknięcia przejęcia długów po spadkodawcy, a tym samym ze względu na ochronę dobra dziecka.
Na zrealizowanie procedury odrzucenia spadku ma się 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca i jego opiekunowie prawni dowiedzieli się o powołaniu do dziedziczenia. Termin ulega jednak zawieszeniu po złożeniu wniosku do sądu rodzinnego o wydanie zgody na zrzeczenie się prawa do dziedziczenia.
Czy spadkodawca może odmówić rodzicom sprawowania zarządu nad majątkiem dziecka?
W umowie darowizny albo w testamencie można zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. W wypadku takim, gdy darczyńca lub spadkodawca nie wyznaczył zarządcy, sprawuje zarząd kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
Sprawy związane ze sprawowaniem zarządu nad majątkiem małoletniego mogą budzić wiele wątpliwości. Jeśli nie ma się pewności w kontekście interpretacji przepisów, warto skonsultować się z prawnikiem. Pomoże ustalić wszystkie szczegóły, skierować sprawę na właściwe tory, a także wyjaśni przebieg oraz konsekwencje poszczególnych procedur.
W jakich sytuacjach rodzice muszą uzyskać zgodę sądu?
Istnieją okoliczności, w których rodzice lub opiekunowie prawni muszą uzyskać zgodę sądu, gdyż czynności przekraczają zakres zwykłego zarządu. Przykładem może być tu sprzedaż odziedziczonej przez małoletniego nieruchomości. Podobnie ma się rzecz w przypadku odrzucenia spadku przez małoletniego. Powyższe czynności podjęte bez zgody są bezwzględnie nieważne. Sąd przy wydawaniu zgody kieruje się dobrem dziecka.
Istnieje również inna okoliczność, w której spadkodawca może odmówić rodzicom sprawowania zarządu nad majątkiem małoletniego. Przykładem takiej sytuacji może być brak zaufania w stosunku do rodziców. Spadkodawca może wówczas wyznaczyć inną osobę do zarządzania majątkiem. Jeśli jednak tego nie zrobi, sąd opiekuńczy wyznaczy kuratora.
