Postępowanie karne przebiega według określonych etapów. W pierwszej kolejności mamy do czynienia z postępowaniem przygotowawczym prowadzonym w formie śledztwa lub dochodzenia. Następnie dochodzi do postępowania głównego przed sądem I instancji, postępowania odwoławczego przed sądem II instancji, a na końcu do postępowania wykonawczego. Warto poznać poszczególne etapy procesu karnego bliżej i dowiedzieć się, na czym dokładnie polegają.
Postępowanie karne jest częścią procesu karnego polegającego na podejmowaniu określonych czynności, których celem jest wykrycie sprawcy przestępstwa oraz ukaranie go za popełnione czyny. Jego początkiem jest zawiadomienie organów ścigania o tym, że doszło do takiej sytuacji lub moment, gdy dowiedziały się o zdarzeniu w inny sposób.
Poszczególne etapy postępowania karnego
- postępowanie przygotowawcze,
- postępowanie sądowe przed sądem I instancji,
- postępowanie odwoławcze,
- postępowanie wykonawcze.
Postępowanie przygotowawcze
Postępowanie przygotowawcze dzieli się na dwa etapy:
- postępowanie w sprawie i
- postępowanie przeciwko osobie.
Z postępowaniem w sprawie mamy do czynienia, kiedy organy ścigania próbują ustalić, czy doszło do popełnienia czynu zabronionego, a jeśli tak to, kto jest sprawcą.
Z kolei o postępowaniu przeciwko osobie mowa, kiedy zebrane dowody pozwalają na postawienie zarzutu popełnienia czynu zabronionego.
Kiedy kończy się postępowanie przygotowawcze?
Ma to miejsce w chwili zebrania całego materiału dowodowego w sprawie. Na jego podstawie prokurator wydaje decyzję o tym, czy należy sporządzić i wnieść akt oskarżenia do sądu.
Możliwe jest także umorzenie postępowania przygotowawczego. Przyczyną takiej sytuacji jest przede wszystkim niewykrycie sprawcy przestępstwa oraz pojawienie się okoliczności wskazujących na to, że podejrzany nie dopuścił się zarzucanych mu czynów. Umorzenie może nastąpić także wtedy, gdy objęcie lub kontynuowanie ścigania z urzędu nie ma żadnego interesu społecznego.
Postępowanie sądowe
Postępowanie sądowe rozpoczyna się od wniesienia aktu oskarżenia lub wniosku o umorzenie postępowania karnego. Proces przed sądem I instancji rozpoczyna kontrola aktu oskarżenia i przygotowanie do rozprawy. Należy tu zaznaczyć, że istnieje możliwość zwrotu aktu oskarżenia w celu uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia. Następnym etapem jest rozprawa główna, gdzie mamy do czynienia z przewodem sądowym, głosami stron i co najistotniejsze – wydaniem wyroku.
Strony postępowania karnego wysłuchują aktu oskarżenia czytanego przez oskarżyciela. Z kolei oskarżony składa wyjaśnienia oraz odpowiada na zadawane mu pytania. Może także skorzystać z prawa odmowy udzielania informacji. Sąd zapoznaje się z dowodami przedstawionymi przez obie strony oraz wydaje wyrok.
Proces przed sądem II instancji – od wyroku sądu I instancji przysługuje apelacja lub sprzeciw w przypadku wyroku nakazowego. Apelację wnosi się do sądu, który wydał wyrok i należy to zrobić w ciągu 14 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Jeśli apelacja została wniesiona po terminie, przez niewłaściwą osobę, jest niedopuszczalna z mocy ustawy, może pozostać bez rozpoznania.
Warto mieć na uwadze to, że akta sprawy karnej toczącej się przed sądem są przez cały czas dostępne dla oskarżonego i jego obrony. Dzięki temu może dobrze przygotować się do procesu, wybierając określoną linię obrony.
Postępowanie wykonawcze
Po wydaniu przez sąd ostatecznego wyroku skazującego niezwłocznie wszczyna się postępowanie wykonawcze. Kary muszą odbywać się w sposób humanitarny i z poszanowaniem godności osoby skazanej. Krótko mówiąc, celem postępowania wykonawczego jest wykonanie rozstrzygnięcia sądu karnego, czyli zasądzonej kary i środków karnych.
Ten etap rozpoczyna się od uprawomocnienia wyroku. Zakończenie postępowania karnego wiąże się z koniecznością zapłaty grzywny, wykonania kary pozbawienia lub ograniczenia wolności.
Jak sprawdzić, czy toczy się postępowanie karne wobec konkretnej osoby?
Najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z informacji zawartych na Portalu Informacyjnym Sądów Powszechnych (PISP). Założenie konta jest bezpłatne, a dzięki niemu można śledzić przebieg postępowania karnego, jeśli takie toczy się wobec Twojej osoby. Innym sposobem jest skorzystanie z pomocy zaufanego adwokata od spraw karnych, który na podstawie udzielonego pełnomocnictwa sprawdzi, czy jesteś stroną postępowania karnego. Da Ci to szansę na to, aby w razie konieczności podjąć odpowiednie kroki, by udowodnić swoją niewinność.
