Zgodnie z Ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, wyróżnia się środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich. W ich ramach mogą być stosowane środki wychowawcze oraz poprawcze. Jak definiuje się nieletnich i o jakich środkach zapobiegania mowa?
Jakie wyróżniamy środki zapobiegania przestępczości nieletnich?
W świetle przepisów prawa karnego nieletni, to osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.
Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.
Wobec nieletnich sąd rodzinny może:
– udzielić upomnienia;
– zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia;
– ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna;
– ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego;
– zastosować nadzór kuratora;
– skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;
– orzec zakaz prowadzenia pojazdów;
– orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;
– orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
– orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym;
– zastosować inne środki zastrzeżone w przepisach, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Przy ustaleniu nadzoru rodziców lub opiekunów, sąd może zobowiązać ich do poprawy warunków wychowawczych (a także bytowych i zdrowotnych) nieletniego. Może również zobowiązać ich do podjęcia współpracy ze szkołą oraz poradnią psychologiczno-pedagogiczną i innymi poradniami specjalistycznymi.
Jeśli istnieją okoliczności przemawiające za umieszczeniem nieletniego w zakładzie poprawczym, istnieje możliwość umieszczenia go w schronisku dla nieletnich. Stosuje się to w sytuacji, gdy zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego, lub zatarcia śladów popełnienia czynu karalnego lub, gdy nie sposób ustalić jego tożsamości.
Zgodnie z ustawą nieletniego można również umieścić w policyjnej izbie dziecka na czas uzasadnionej przerwy w konwoju albo w doprowadzeniu, jednak nie dłużej niż na 24 godziny. Taka możliwość istnieje także na polecenie sądu rodzinnego, na czas niezbędny do wykonania określonych czynności procesowych, co nie może przekroczyć 48 godzin.
